قال كمیل بن زیاد: اخذ بیدی امیرالمؤمنین علی بن ابی طالبعلیه السلام فاخرجنی الى الجبان فلمااصحر تنفس الصعداء، ثم قال:
یاكمیل بن زیاد! ان هذه القلوب اوعیة، فخیرها اوعاها، فاحفظ عنی ما اقول لك: الناس ثلاثة:فعالم ربانی، ومتعلم على سبیل نجاة، وهمج رعاع اتباع كل ناعق، یمیلون مع كل ریح،لم یستضیئوا بنور العلم، ولم یلجؤوا الى ركن وثیق.
یاكمیل! العلم خیر من المال، العلم یحرسك وانت تحرس المال، والمال تنقصه النفقة، والعلمیزكو على الانفاق، وصنیع المال یزول بزواله.
یاكمیل بن زیاد! معرفة العلم دین یدان به، به یكسب الانسان الطاعة فی حیاته، وجمیلالاحدوثة بعد وفاته. والعلم حاكم، والمال محكوم علیه.
یا كمیل! هلك خزان الاموال وهم احیاء والعلماء باقون مابقی الدهر: اعیانهم مفقودة، وامثالهمفی القلوب موجودة;
كمیل مىگوید: امیرالمؤمنین على بن ابىطالبعلیه السلام دست مرا گرفت و به سوى قبرستان كوفهبرد. هنگامى كه به صحرا رسیدیم، آه پردردى كشید و فرمود:
اى كمیل بن زیاد! این دلها همانند ظرفهاست كه بهترین آنها ظرفى است كه گنجایش ونگهدارىاش بیشتر باشد; پس آنچه براى تو مىگویم، حفظ كن و به یاد داشته باش; مردم سهگروهند: علماى الهى و دانش طلبانى كه در راه نجات دنبال تحصیل علمند و احمقان بىسروپا كهدنبال هر صدایى مىدوند، با هر بادى حركت مىكنند، آنها با نور علم و دانش روشن نشدهاند و بهستون محكمى پناه نبردهاند.
اى كمیل! علم بهتر از مال است; علم تو را پاسدارى مىكند، ولى تو باید حافظ مال باشى; مال باانفاق كم مىشود، ولى علم با انفاق افزوده مىگردد; دست پروردگان مال به مجرد زوال مال از بینمىروند (ولى شاگردان علم پایدارند).
اى كمیل بن زیاد! شناخت علم آیینى است كه با آن جزا داده مىشود و برهمه فرض و لازم است;به وسیله آن انسان در دوران حیات اطاعت فرمان خدا مىكند و بعد از وفات نام نیك از او مىماند;علم حاكم است و مال محكوم و مغلوب.
اى كمیل! ثروت اندوزان مردهاند، در حالىكه ظاهرا در صف زندگانند، ولى دانشمندان تا دنیابرقرار است زندهاند خود آنها از بین مردم رفتهاند ولى چهره آنها در آیینه دلها نقش شده است
